Ortega y Gasset był synem José Ortega Munilla i Dolores Gasset Chinchilla, córki redaktora liberalnej gazety El Imparcial. Uczył się u jezuitów w Maladze, a następnie krótko u Miguela de Unamuno w Salamance. Potem podjął w Madrycie studia prawnicze i filozoficzne, które ukończył w 1904 r. z tytułem doktorskim uzyskanym za rozprawę "Groza wieku tysięcznego". Dalsza kariera potoczyła się wyjątkowo szybko. Podejmuje współpracę z pismem II Imparcial, założonym zresztą przez jego dziadka, a w roku następnym udaje się na wędrówkę do Niemiec, gdzie studiował na uczelniach w Lipsku, Berlinie i Marburgu. To wywarło na niego największy wpływ. Ortega powie później, że przeżył w Marburgu decydujące lata swojej młodości, znalazł bowiem warunki do rozwijania własnych zdolności, a także mistrzów, którzy stali się jego przewodnikami po filozofii. Byli to przede wszystkim Herman Cohen, Paul Natorp i Georg Simmel. Pod ich wpływem, z którego miał wyzwolić dopiero po latach, stał się neokantystą. Po powrocie do Hiszpanii został profesorem logiki w Wyższej Szkole Nauczycielskiej (Escuela Superior del Magisterio), a w 1910 r. otrzymał, mając 27 lat, katedrę metafizyki na uniwersytecie w Madrycie. Publikuje też jeden z najgłośniejszych swoich esejów Adam w raju. Jego działalność stanowiła także wyzwanie wobec tradycyjnej filozofii panującej na uczelniach Hiszpanii, przede wszystkim wobec spirytualizmu Krauzowskiego, który w połączeniu z wpływami Kościoła zamienił się w scholastyczne moralizatorstwo.