Słynny esej Bieńczyka z 1998 roku to książka do głębi filozoficzna, tylko bowiem filozoficzny namysł może wzbić się ponad partykularność rozmaitych dziedzin i nauk, dla których melancholia – ten fundamentalny dla kultury Zachodu topos – od tysiącleci pozostaje obiektem tajemniczym dla rozumu i wyzwaniem dla wyobraźni.

Bieńczyk, dla którego temat ten stanowi przewijającą się przez całą jego twórczość literacko-naukową idée fixe, śledzi historię melancholii wzdłuż i w poprzek wszelkich dziedzin, jakie próbowały zgłębić jej fenomen: sztukę, literaturę, filozofię, teologię, medycynę, psychologię, mitologię i nawet postmodernistyczną popkulturę. Przewodnikami i przewodniczkami w jego podróży w głąb "niczego, które boli" są Jean Starobinski ("który wie najwięcej o książkach tego świata i jego moim pierwszym w melancholicznej materii Przewodnikiem"), Søren Kierkegaard, Albrecht Dürer, Robert Burton (autor klasycznego dzieła "The Anatomy of Melancholy"), Nerval, Zygmunt Krasiński, Walter Benjamin, Zygmunt Freud, Cioran, Borges, a także księżniczka Sissy, średniowieczna mistyczka Hildegarda z Bingen… i wielu innych jeszcze.