Jedną z podstawowych dziedzin współpracy Unii Europejskiej jest współpraca w wymiarze sprawiedliwości i spraw wewnętrznych ze szczególnym uwzględnieniem działań policji i sądowych w sprawach karnych. Autorzy niniejszego opracowania podjęli próbę oceny ewolucji i funkcjonowania trzeciego filaru Unii Europejskiej, biorąc przede wszystkim pod uwagę instytucjonalne aspekty walki z przestępczością zorganizowaną, handlem narkotykami i handlem ludźmi, problematyki legalnej i nielegalnej migracji oraz zorganizowanych grup przestępczych. Badania zostały przeprowadzone w świetle ewolucji trzeciego filaru Unii Europejskiej. Uwzględniono również porównanie regulacji polskich z prawem europejskim.
Badanie funkcjonowania trzeciego filaru Unii Europejskiej w wybranych obszarach ma służyć ocenie istnienia barier we współpracy między państwami członkowskimi oraz ich wpływu na proces integracji europejskiej, a zwłaszcza na jego przyszłość. Nabierający w ostatnich latach tempa proces globalizacji światowej gospodarki powoduje, że otoczenie międzynarodowe, w którym zachodzi proces integracji europejskiej, staje się coraz bardziej złożone i trudno przewidywalne. Analiza barier integracji europejskiej, zarówno o charakterze wewnętrznym jak i zewnętrznym, ma w takiej sytuacji istotne znaczenie.