W latach 1944-1989 monopolistyczne rządy w Polsce sprawowała partia komunistyczna. Przez pierwsze cztery lata była to PPR, następnie zaś PZPR. To oczywiste stwierdzenie można odnaleźć w dziesiątkach podręczników, informatorów, monografii i innych wydawnictw poświęco-nych epoce PRL. Znacznie trudniejsza jest jednak odpowiedź na pytanie, w jaki sposób partia sterowała poszczególnymi dziedzinami życia państwa i społeczeństwa oraz kto właściwie rządził w niej samej. Przedstawiony w niniejszym tomie wybór protokołów z posiedzeń najwyższych władz PZPR z lat 1949-1970 ma pomóc w znalezieniu odpowiedzi na te fundamentalne pytania. W świetle kolejnych statutów Biuro Polityczne stanowiło najwyższą władzę w PZPR w przerwach między zjazdami i posiedzeniami Komitetu Centralnego. Odpowiadało to potocznej opinii, upatrującej w Biurze Politycznym rzeczywiste centrum władzy politycznej. Trzeba jednak odróżnić władzę, leżącą w rękach poszczególnych członków Biura z I sekretarzem KC na czele (a w latach 1948-1954 przewodniczącym KC), od realnych kompetencji tego organu jako ciała o charakterze kolegialnym.