Autor analizuje problem ewolucji niepaństwowych podmiotów międzynarodowych przejawiający się przede wszystkim w przyspieszeniu ich ewolucji oraz transformacji tożsamości. O ile przedłużona oraz obwarowana szeregiem formalności zmiana stanowiła jeden z istotnych elementów westfalskiego środowiska międzynarodowego, o tyle późnowestfalskie środowisko międzynarodowe wciąż generuje znaczący chaos. Z jednej strony, wciąż istnieją formalne rygory warunkujące zewnętrzne usankcjonowanie transformacji, między innymi przez konieczność uznania państwa (w myśl teorii konstytutywno-deklaratoryjnej), z drugiej natomiast, zaobserwować można nieustanne próby obejścia ograniczeń przez poszukiwanie nowych sposób rozwinięcia dostępnego instrumentarium z obsługi transnarodowej sfery stosunków społecznych do obsługi klasycznej przestrzeni geopolitycznej. Druga dekada XXI wieku przynosi dwa paradoksalne przykłady takiej ewolucji, gdy to podjęły się jej realizacji Unia Europejska oraz Państwo Islamskie. Wydawać by się mogło, że te podmioty są diametralnie odmienne, a jednak łączy je wspólnota celów strategicznych, w której najważniejszym elementem jest tworzenie geopolitycznych struktur alternatywnych względem westfalskich struktur narodowych. Oba podmioty wykazują zróżnicowane metody osiągnięcia celów, częściowo wynikające z różnic strukturalnych oraz tożsamościowych, a częściowo z kontekstów sytuacyjnych. W obu przypadkach zaobserwować można, że proces ten nie przyniósł spodziewanych rezultatów. Podstawowym celem analizy jest określenie przyszłych ścieżek ewolucji niepaństwowych podmiotów międzynarodowych w późno- oraz postwestfalskim środowisku międzynarodowym, ze szczególnym uwzględnieniem warunków brzegowych inicjacji procesu, jego mechanizmów oraz niezbędnych zasobów, przebiegu oraz potencjalnych reakcji pozostałych elementów społeczności międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem państw narodowych, a także punktu docelowego tej ewolucji, czyli ukonstytuowania semipaństwowego podmiotu międzynarodowego. Pomocniczym celem opracowania jest też wskazanie przyczyn niepowodzeń realizacyjnych.